„… cierpienie może być przetworzone nie tylko w sztukę ale i w życie.”
Francie Shapiro
„Dopóki walczysz, jesteś zwycięzcą.”
Aureliusz Augustyn z Hippony (Św. Augustyn)
Dorastamy, poznajemy świat, rozwijamy się. W wielu z nas jest nadzieja. Niektórzy decydują się na budowę i tworzenie związków.
Gdy spotyka nas zbyt dużo trudnych, traumatycznych wydarzeń, może zaczynasz myśleć: to bezsensowne zmagania z rzeczywistością. Nie dam rady. Niem mam już sił… Ten stres, to obciążenie… I później chwila refleksji: przecież kiedyś moje myśli, uczucia, zachowanie były inne…
Wszyscy się zmieniamy: i Ty i ja, My i otoczenie…. Choć czasem tak trudno odnaleźć się w nowej sytuacji.
Wiele osób zachowuje się inaczej niż dawniej: kiedyś w pełni sił, z optymizmem. Dziś – smutek, bezsilność, poczucie beznadziejności…
Może zadajesz sobie pytanie: jak to się stało, że widzę mój świat inaczej, w ciemnych barwach? Taki stan to stan doświadczania kryzysu…
G. Caplan opisuje kryzys jako:
- przeszkodę na drodze do osiągnięcia ważnych celów życiowych,
- cechą charakterystyczną jest nieusuwalność przeszkody za pomocą zwyczajowo stosowanych sposobów radzenia sobie z trudnościami,
- towarzyszy temu okres dezorientacji, czasowe załamanie, bezskuteczne wysiłki podejmowane dla przezwyciężenia trudności.
„Kryzysy wynikają z przeszkód na drodze do życiowo ważnych celów, o których ludzie sądzą, że nie są w stanie ich przezwyciężyć za pomocą zwyczajowych wyborów i zachowań”.
Inną koncepcją kryzysu jest podejście Kazimierza Dąbrowskiego. Postrzega on stan kryzysu jako element pro-rozwojowy na linii życia w ramach stworzonej „Teorii dezintegracji pozytywnej”.
Sytuacje kryzysowe występują zwłaszcza, gdy spotyka nas coś trudnego, nieoczekiwanego, bolesnego. Sytuacjami, w których trudno się odnaleźć mogą być: przeciążenie bądź utrata pracy, zdrada, rozstanie, porzucenie, rozwód, wypadek, doświadczanie przemocy, odchodzenie , śmierć bliskich czy bycie świadkiem traumatycznego wydarzenia i doświadczanie kruchości ludzkiego życia, jego przemijania.
Rodzaje kryzysów wg Brammera:
- rozwojowe (normatywne / przemiany) – fazy rozwojowe indywidualne, związku, rodziny – ten rodzaj kryzysu bywa przewidywalny jeśli chodzi o występowanie, a nieprzewidywalny jeśli chodzi o głębokość i konkretny czas wystąpienia zjawiska;
- sytuacyjne (losowe, traumatyczne) – doświadczenie przemocy, przemocy seksualnej, porwania, uwięzienia, niesłusznego skazania, utraty pracy, nieoczekiwanego kalectwa, poważnej choroby, wypadku, śmierci bliskiej osoby;
- środowiskowe (katastrofy naturalne i spowodowane przez człowieka, kryzysy polityczne i gospodarcze),
- egzystencjalne (V.Frankl – logoterapia, nadawanie sensu działaniom, życiu… ).
To, jak przeżywamy trudne sytuacje zależy m.in. od dotychczasowych doświadczeń życiowych, wsparcia, zasobów własnych.
W czasie doświadczania i przeżywania kryzysu zmienia się nasze funkcjonowanie w sferach:
- poznawczej (myśli, przekonania),
- afektywnej/emocjonalnej (uczucia, stany emocjonalne),
- fizjologicznej (sygnały, odczucia z ciała)
- behawioralnej (intencje, działania),
- relacji społecznych
Gdy spotyka nas trudne bądź traumatyczne zdarzenie albo kumuluje się stres, niektórzy zaczynają zachowywać się inaczej niż dotychczas.
Pojawiają się obawy przed wyjściem z domu, przebywaniem wśród ludzi, na otwartej przestrzeni, w sklepach, obawy przed podróżą środkami komunikacji miejskiej i relacjami z innymi. Może pojawiać się chęć ograniczania kontaktów z innymi ludźmi, drażliwość, wybuchy złości, trudności z koncentracją , nadmierna czujność, natrętne wspomnienia czy sny powodujące ponowne przeżywanie i narastanie stresu. Niektóre osoby unikają czynności, miejsc, sytuacji i ludzi związanych z doświadczaniem kryzysu . Pojawiają się wspomnienia trudnych wydarzeń, choć tego nie chcemy wywołują reakcję unikanie myślenia o tym wydarzeniu lub uruchamiają potrzebę wielokrotnego powtarzania jakieś czynności…
Najczęściej stosowanym w INTERWENCJI KRYZYSOWEJ jest 6-etapowy model interwencyjny (Gilliland, James). Kolejne etapy pracy w tym modelu to:
- Zdefiniowanie problemu
- Zapewnienie bezpieczeństwa
- Wspieranie
- Rozważanie możliwości
- Układanie planów
- Uzyskiwanie zobowiązania osoby
Jeśli nadać wartość nadchodzącej przyszłości, odnaleźć sens w upływających chwilach i poprawić komfort własnego życia, odzyskując energię do działania i dalszego życia zapraszam do spotkania, porozmawiajmy, podejmij działanie!
Dla osób bezpośrednio po zdarzeniach kryzysowych i traumatycznych proponuję spotkania o charakterze interwencji kryzysowej zarówno w gabinecie jak i w miejscu zamieszkania osoby.